Szanowni Państwo,

Na gruncie najnowszych zmian zachodzących w podatku VAT, podatnik powinien rozpoznać powiązania pomiędzy podmiotami, aby prawidłowo raportować dane do Urzędu Skarbowego za pomocą oznaczenia „TP” w nowym JPK_V7M/V7K. Ustawa o VAT odwołuje się bezpośrednio do ustaw o podatku dochodowym, a więc powiązania należy rozpatrywać zgodnie z ustawą o podatku dochodowym od osób fizycznych oraz ustawą o podatku dochodowym od osób prawnych.

Zgodnie z art. 11a ust. 1 pkt 4) ustawy o CIT oraz analogicznym art. 23m ust. 1 pkt 4) ustawy o PIT podmioty powiązane są charakteryzowane przez jedno z czterech kryteriów:

• znaczący wpływ – jeden podmiot wywiera znaczący wpływ na co najmniej jeden inny podmiot;
• podmioty, na które wywiera znaczący wpływ ten sam podmiot, lub członek rodziny do drugiego stopnia wywiera znaczący wpływ;
• spółka niemająca osobowości prawnej i jej wspólnik;
• podatnik i jego zagraniczny zakład.

Wywieranie znaczącego wpływu

Ustawodawca określił w ustawie przypadki, w których występuje wywieranie znaczącego wpływu. W pierwszej kolejności istotne są powiązania kapitałowe, ale nie tylko one determinują stopień powiązania pomiędzy podmiotami. O podmiotach powiązanych można mówić w sytuacji, gdy jeden z nich spełnia jedno z kryteriów:

• udziałów (posiada bezpośrednio lub pośrednio co najmniej 25% udziałów w kapitale),
• praw głosu (25% głosów w organach kontrolnych, stanowiących lub zarządzających),
• zysku (25% udziału w zyskach).

Wywieranie znaczącego wpływu występuje również w przypadku, gdy osoba fizyczna posiada faktyczną zdolność do wpływania na podejmowanie kluczowych decyzji gospodarczych przez osobę prawną lub jednostkę organizacyjną nieposiadającą osobowości prawnej. Pozostawanie w związku małżeńskim, występowanie pokrewieństwa lub powinowactwa do drugiego stopnia, także oznacza wywieranie znaczącego wpływu na podmiot.

Powiązania kapitałowe są najczęściej identyfikowanym rodzajem powiązań. Do wyznaczenia kręgu podmiotów powiązanych bezpośrednio wystarcza przeanalizowanie relacji z bezpośrednimi udziałowcami i podmiotami, w których dany podmiot posiada udziały lub inny znaczący wpływ.

W efekcie, aby zweryfikować powiązania pomiędzy podmiotami, należy znać nie tylko szczegółową strukturę właścicielską, ale także sposób podziału zysku czy prawa głosu. Dodatkowo poziom trudności podnosi możliwość wystąpienia takiego w pływu nie tylko w sposób bezpośredni, lecz także w sposób pośredni.

Przykład: Podmiot posiada w jednym podmiocie 25% udziałów bezpośrednio oraz 35% praw głosu w innym podmiocie, to te dwa podmioty są powiązane, pomimo iż nie łączą ich bezpośrednie relacje. Jeśli będą przeprowadzały między sobą transakcje, to w nowym JPK należy nadać tej transakcji oznaczenie „TP”.

Wpływ na decyzje gospodarcze

Kolejne kryterium powiązań pomiędzy podmiotami przewiduje możliwość wpływania osoby fizycznej na decyzje gospodarcze podmiotu. Osoby te nie muszą występować jako członkowie organów zarządzających, nadzorczych lub stanowiących. Jedynym kryterium jest wpływ na podejmowanie kluczowych decyzji gospodarczych przez osobę prawną lub jednostkę nieposiadającą osobowości prawnej. Ustalenie tego kryterium jest bardzo ciężkie w szczególności w przypadku, jeżeli podmiot nie został ujawniony w oficjalnych rejestrach.

Przykład: Osoba, która jest członkiem zarządu jednej firmy bierze udział w podejmowaniu kluczowych decyzji gospodarczych w innym podmiocie np. jako doradca. W takiej sytuacji w przypadku transakcji pomiędzy podmiotami może pojawić się ryzyko występowania powiązań.

Powiązania osobowe

Powiązania osobowe występują, gdy ta sama osoba fizyczna wpływa na decyzje kilku podmiotów. Z punktu widzenia nowego JPK, będzie to istotne, gdy podmioty te będą przeprowadzały między sobą transakcje gospodarcze.

Przykład: Prezes spółki z ograniczoną odpowiedzialnością prowadzi jednocześnie jednoosobową działalność gospodarczą. W świetle przepisów o podatku dochodowym te dwa podmioty są ze sobą powiązane.

Powiązania rodzinne

Powiązania pomiędzy podmiotami mogą być determinowane przez małżeństwo, pokrewieństwo lub powinowactwo do drugiego stopnia pokrewieństwa. Powiązania dotyczą również podmiotów transgranicznych.

Oznacza to, że jeżeli jeden małżonek jest członkiem zarządu jednej spółki, a drugi małżonek członkiem zarządu innej spółki, to pomimo braku istnienia powiązań kapitałowych, spółki te są powiązane, a więc jeśli realizują między sobą transakcje będą podlegały pod oznaczenie „TP” w nowym JPK.

Podmioty powiązane według ustawy o rachunkowości

Jednostki powiązane według art. 3 ust.1 pkt 43, to dwie lub więcej jednostek wchodzących w skład danej grupy kapitałowej. Grupę kapitałową natomiast, stanowi jednostka dominująca wraz z jednostkami zależnymi.
Jednostką dominującą jest spółka handlowa bądź przedsiębiorstwo państwowe, sprawujące kontrolę nad jednostką zależną. Pojęcie kontroli oznacza w tym przypadku posiadanie większości liczby głosów w organie stanowiącym jednostki zależnej, uprawnienie do powoływania i odwoływania członków zarządu bądź organu nadzorującego jednostki zależnej.

Artykuł ma charakter informacyjny i nie stanowi porady podatkowo-prawnej.